HET MAKEN VAN

Video afspelen

HET BEGIN VAN THE ONES

Rond 2018 merkt Hoogendijk dat ze het platte vlak van de fotografie wil loslaten. De gelaagdheid die ze middels beeldmanipulatie in haar foto’s aanbrengt, is voor haar op dat moment niet meer voldoende. “Ik wilde meer voelen, nog meer tastbaar maken. Dat kon voor mij alleen door ruimtelijk te werken.” Haar sculpturen staan echter niet los van haar foto’s, ze komen er juist uit voort. In de fotoserie The Nudes uit 2018 zitten de abstracte mensfiguren van The Ones al besloten. De overgang van 2D naar 3D is voor Hoogendijk dan ook een volkomen logische stap. Pas in haar atelier in Hoogeloon, tijdens de Covid lockdown van 2020, komt de tijd, ruimte en rust om het boetseren echt op te pakken.

Hoogendijk wil haar tere ontwerpen stabiliteit geven en laat ze in brons gieten. In samenwerking met Bronsgieterij Kemner in Cuijk produceert ze een serie van twaalf bronzen beelden. In de werkplaats ziet ze hoe haar zorgvuldig gemaakte ontwerpen ruw in stukken worden geknipt om een mal te construeren: “Dat gebeurt dan met je meest intieme beelden, met poppetjes, met mensjes die je gemaakt hebt en waar emotie in zit.” Het is voor Hoogendijk alsof ze haar creaties overgeeft aan een inferno van geweld en bruutheid. Roodgloeiend worden de beelden afgegoten, maar waar ze denkt dat alle broosheid verloren is, heeft er een transformatie plaatsgevonden: “Ineens waren ze heel sterk geworden. Eenmaal afgekoeld stonden ze daar, als stabiele pijlers van gezamenlijke onverzettelijkheid.” De figuren van The Ones tonen een kwetsbaarheid in hun omarming en ondersteuning van elkaar, maar de monumentaliteit van het brons geeft ze juist kracht. Urenlang is Hoogendijk vervolgens nog bezig om de sculpturen te bewerken en van het juiste patin te voorzien: “Ik vind het heerlijk om ongestoord in de bronsgieterij aan de beelden te slijpen. Dan denk ik aan niets anders en voel ik me één met mijn werk.”

lees meer

CIRE PERDUE METHODE

Voor het maken van The Ones op origineel formaat in brons maakt Hoogendijk gebruik van de cire perdue-methode, oftewel de ‘verloren was’-methode, een techniek om metalen voorwerpen in de gewenste vorm te gieten. Het resultaat is een massief bronzen beeld.

Maken van een siliconen mal
In eerste instantie maakt Hoogendijk haar beelden van een metaalstructuur met daarover plasticine klei. Vervolgens wordt er in bronsgieterij Kemner een siliconen mal gemaakt. De beelden worden in stukken verdeeld. Over deze losse delen wordt een laag vloeibaar silicone gekwast van ongeveer 3-4 mm dik. Deze siliconen laag moet uitharden. Als dat is gebeurd, wordt er een steunkap gemaakt van acrylic one, een materiaal specifiek toegepast om mallen te maken. Deze kap houdt de siliconen vormvast.

Wasgieten
Dan komt het was gieten. Hiervoor haalt Kemner de originele kleimodellen uit de mal en maakt de siliconen mal schoon. Dan wordt de vloeibare was in de mal gegoten, waarna de was moet afkoelen. Als de was voldoende is afgekoeld, gaat de siliconen mal open en kan het model worden gecontroleerd. Eventuele naadjes worden weggesneden en gaatjes gevuld met was. Door dit proces is er nu een identiek model in was ontstaan van Hoogendijks sculptuur in klei.

Maken van een Gipsmal
Hierna gaat Kemner aan de slag om een gipsmal te creëren. Om het brons tijdens het gieten vloeiend in de gipsmal te krijgen, worden er gietkanalen van was aangebracht op het wasmodel. Als deze eraan zitten, wordt er voorzichtig een eerste laag gips gekwast op het wasmodel. Hierna gaat het model in een houten bekisting die helemaal wordt gevuld met gips.

Uitstoken
Na een uur kan de bekisting eraf en wordt de mal in een uitstookoven geplaatst. Eerst op 150 graden; dit wordt rustig opgestookt naar 600 graden. Na 48 uur uitstoken en vervolgens nog eens 48 uur afkoelen naar ongeveer 150-200 graden, kunnen de gietvormen uit de uitstookoven worden gehaald.

Bronsgieten
Ondertussen wordt het brons gesmolten en worden de gietmallen vastgeklemd met stalen platen en lijmtangen om de druk van het brons op te vangen. Als het brons is gesmolten en op de juiste temperatuur van 1200 graden is, wordt de gietkroes uit de oven getakeld en worden de openingen in de mal gevuld met het vloeibare brons.

Gietmallen verwijderen en slijpen
Na een dag afkoelen is het tijd om de gietmallen met hamers en beitels van het brons af te slaan. De resten gips worden met een hogedrukspuit van het beeld afgespoten. Ook de eerder in was aangebrachte kanalen worden van het beeld verwijderd. Door middel van een slijpproces brengt Hoogendijk de onderliggende huid terug in de oorspronkelijke structuur, naar hetzelfde zachte gevoel als haar beelden in klei.

Afwerking
De afwerking verschilt per beeld. Hoogendijk geeft er de voorkeur aan om na het slijpproces twee lagen donkerbruine was aan te brengen. Dat kan alleen door het beeld te verhitten en de was daarna met een kwast aan te brengen. Dit proces herhaalt zich twee keer. Na afkoeling wordt het beeld met een doek opgepoetst. Bij een andere afwerking gebruikt Hoogendijk bijvoorbeeld kopernitraat of ijzerchloride om kleur aan te brengen. Zij kiest ervoor de gehele afwerking eigenhandig te doen. Het is een langdurig proces van slijpen om de sculpturen precies zo te krijgen als zij voor ogen heeft.

lees meer

ZANDGIET METHODE

Het maken van.... The Ones – XXL
Making a version of The Ones several meters high is a very complex process that takes both creativity and technical skill.

Digitale versie
Het proces begint met het maken van een digitale versie van de sculptuur in de computer. 3D-vormgever Patrick Beverloo scant de sculptuur minutieus in en de speciale software verdeelt de digitale versie van het beeld in losse stukken.

Versie van piepschuim
Op basis van de computerbeelden freest de freesmachine uit het piepschuim de losse onderdelen van de sculptuur. De delen worden in elkaar gezet om een eerste indruk te krijgen van de sculptuur op ware grootte.  

Structuur
De piepschuim versie is glad omdat de computer niet genoeg details overneemt. Hoogendijk en Beverloo brengen daarom met gips een ‘huidstructuur’ aan op het gladde piepschuim. Daarna krijgt het beeld twee verflagen, een diepbruine laag en daarna de bronskleur om te zien of er genoeg reliëf is ontstaan.

Maken van een zandmal
De volgende stap is het maken van een gietmal van zand bij bronsgieterij Kemner. Beverloo en Kemner delen de piepschuim versie op in stukken die goed werkbaar zijn om in het zand te kunnen gieten. De losse onderdelen worden vervolgens in speciaal zand gelegd zodat er een afdruk ontstaat. Het zand is machinaal gemengd met een activator en hars zodat het hard kan worden.

Twee helften
De onderdelen van de sculptuur liggen voor de helft verzonken in het zand. Over het model komt een laagje zand om de stukken te bedekken. Een bekisting van hout, die is verstevigd met ijzer, houdt het geheel bij elkaar. Een hijsoog aan de kist zorgt ervoor dat de mallen na uitharding met een hijskraan verplaatst kunnen worden. Na een dag uitharden worden de kisten met de hijskraan gekanteld om de procedure te herhalen voor de andere helft. De dag daarna maken Hoogendijk en Kemner de zandmallen van elkaar los en halen de losse delen van piepschuim uit het zand. Een zandmal van de sculptuur is het resultaat. De bronsgieter brengt vervolgens eerst een coating aan om de zandmal te beschermen en brengt daarna in de mal een dun laagje was aan van ongeveer 6 mm, de dikte van het uiteindelijke bronzen beeld. Hij plaatst de twee mal delen weer tegen elkaar, klemt ze vast en vult de mal met vormzand. Dit is de kern die ervoor zorgt dat het beeld hol wordt gegoten. Na uitharding gaat de mal weer open en worden het vormzand en de was eruit gehaald. Kemner maakt met de freesmachine gietkanalen in de mal en brengt weer een laagje coating aan. De zandmallen worden tegen elkaar gezet en vastgeklemd met lijmtangen en/of stalen balken. Dit proces wordt herhaald voor alle losse onderdelen waarin de sculptuur is opgedeeld.

Gieten in een zandmal
De bronsgieter laat het brons smelten op 1200 graden en giet met een gietkroes het brons in de zandmal. Na afkoeling van het brons gaat de mal weer open en is het gietresultaat direct zichtbaar. Met een hogedrukreiniger worden zandresten afgespoten en de gietkanalen worden met een slijptol verwijderd. De gieter last de losse gegoten delen van de sculptuur eerst losjes tegen elkaar om de stand van de delen nog aan te kunnen passen als alle delen gepositioneerd zijn. Hoogendijk gebruikt haar originele kleine sculptuur als referentie, evenals het digitale bestand omdat daarin de juiste positie van het beeld is vastgelegd. Als de verhouding klopt, wordt het beeld stevig in elkaar gelast. Met slijp- en schuurmachines worden de lasnaden onzichtbaar gemaakt. Hoogendijk is hier nauw bij betrokken en bepaalt uiteindelijk de finishing touch van de sculptuur 

Patineren
Na een allerlaatste controle krijgt het beeld een patin laag of een donkerbruine waslaag. Met een brander wordt het beeld verhit en tegelijkertijd wordt het patin met een kwast aangebracht. Dit is een spel van doorbranden, aanbrengen, doorbranden en aanbrengen, totdat het gewenste resultaat bereikt is. Hetzelfde proces wordt toegepast bij het aanbrengen van een laag was. Tot slot poetst Hoogendijk het beeld op.

Plaatsing
Aan een beeld van deze hoogte worden aan de onderkant pinnen toegevoegd, die als het beeld op zijn plaats wordt gehesen, verankeren in de fundering.

lees meer